Διατροφη

Φυτικά Έλαια: Είναι όντως καταστροφικά ή έχουν Παρεξηγηθεί Άδικα;

Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε ακούσει ότι τα φυτικά έλαια είναι η πηγή του κακού και ότι αυτά ευθύνονται για την εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων και μεταβολικών παθήσεων, όμως πως θα σου ακουγόταν ότι όχι μόνο αυτό δεν ισχύει αλλά ίσως σου κάνουν και καλό;

Πριν μπούμε σε λεπτομέρειες, τι είναι τα φυτικά έλαια; Τα φυτικά έλαια είναι όπως λέει και η λέξη λάδια που προέρχονται από κάποιον καρπό, όπως είναι το σπορέλαιο, το φοινικέλαιο, το ηλιέλαιο και άλλα πολλά. Το συγκεκριμένο θέμα έχει ξαναέρθει στην επιφάνεια λόγω του ότι πολλοί άνθρωποι της κρεατοφαγικής κοινότητας (carnivore) και των χαμηλών υδατανθράκων προωθούν την ατζέντα ενάντια στα φυτικά έλαια και τις αρνητικές επιπτώσεις που αυτά φέρνουν.

Αν έχετε παρατηρήσει και στις δικές σας πεποιθήσεις (μιας και αυτή είναι η πληροφορία που βλέπετε συνεχώς) υπάρχει μία αλλαγή πεποιθήσεων ως προς το ποια είναι η αιτία όλων των προβλημάτων, από τους υδατάνθρακες στη ζάχαρη, από τη ζάχαρη στην επεξεργασμένη ζάχαρη και από την επεξεργασμένη ζάχαρη στα φυτικά έλαια.

Το κύριο πρόβλημα στην επιχειρηματολογία που χρησιμοποιείται

Τα περισσότερα ερευνητικά στοιχεία που χρησιμοποιεί η πλειοψηφία του πληθυσμού στην προσπάθεια του να αποδείξει κάποιο σημείο, στην περίπτωση μας τις επιβλαβείς επιπτώσεις των φυτικών ελαίων στην υγεία, συνήθως δεν έχουν δύο πράγματα: η έρευνα ή οι έρευνες που χρησιμοποιούν δεν αναφέρονται στο συγκεκριμένο θέμα κατηδείαν, στην περίπτωση μας στα φυτικά έλαια (όπως συμβαίνει σε αντίθεση στις έρευνες [1 έως 5]) και δεύτερον δεν έχουν καν χρησιμοποιήσει ανθρώπους για να τεστάρουν το αν τελικά όντως ισχύει αυτό που προσπαθουν να αποδείξουν, όπως και στη συγκεκριμένη έρευνα για τα φυτικά έλαια που χρησιμοποίησαν ποντίκια [17].

Τι έχει να πει η επιδημιολογία

Η διαφωνία και το debate που υπάρχει γύρω από τα φυτικά έλαια αναφέρεται κυρίως στα ομέγα 6 λιπαρά όσον αφορά τα λιπαρά οξέα, όπως είναι το λινολεϊκό οξύ. Αν ρίξουμε λοιπόν μία ματιά στην επιδημιολογία πράγματι θα δούμε ότι η υψηλή κατανάλωση από εκείνα τα έλαια, συσχετίζεται με κάποιες αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία. Όταν μιλάμε για φυτικά έλαια, αν και αφορά μία ευρεία γκάμα ελαίων, ουσιαστικά αναφερόμαστε στα πολυακόρεστα λιπαρά και ομέγα 6 λιπαρά οξέα.

Γιατί ο περισσότερος κόσμος νομίζει ότι τα φυτικά έλαια είναι επιβλαβή;

Οι γενικότερες ανησυχίες των ανθρώπων βασίζονται κυρίως σε 3 παράγοντες:

Στο πως παράγονται
Στο ότι η αύξηση της χρήσης τους συμβαδίζει με την αύξηση της παχυσαρκίας
Στην πεποίθηση ότι αυξάνουν την φλεγμονή στο σώμα

Επομένως, πάμε να το δούμε αναλυτικότερα..

Τι έχουν να πουν οι Ελεγχόμενες Τυχαιοποιημένες δοκιμές σε Ανθρώπους;

Για όσους δεν γνωρίζουν τι σημαίνει αυτό, ο παραπάνω τύπος δοκιμής είναι ίσως το πιο βασικό πράγμα όταν κοιτάμε για ένα συγκεκριμένο θέμα και τις επιπτώσεις του πάνω στον άνθρωπο (κάτι σαν να λέμε η χρυσή τομή στον ερευνητικό τομέα). Επομένως ας πιάσουμε τα πράγματα με τη σειρά, τον τρόπο παραγωγής.

1ο θέμα: Τρόπος παραγωγής

Οι επικριτές λένε ότι ο τρόπος διεξαγωγής των φυτικών ελαίων γίνεται χρησιμοποιώντας διαλύτες όπως το εξάνιο και θερμαίνονται με τρόπους που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν τρανς λιπαρά. Στην πραγματικότητα τα τελικά προϊόντα περιέχουν αμελητέες ποσότητες εξανίου και τρανς λιπαρών. Μελέτες δείχνουν ότι τα τρανς λιπαρά είναι ελάχιστα και το εξάνιο είναι επίσης ελάχιστα παρόν [6,7].

2ο Θέμα: Κατανάλωση φυτικών ελαίων = αύξηση της παχυσαρκίας

Πράγματι είναι αλήθεια ότι η αύξηση της κατανάλωσης φυτικών ελαίων έχει αυξηθεί, το ίδιο και η παχυσαρκία. Αλλά το γεγονός ότι η πορεία τους συμβαδίζει δεν σημαίνει και ότι αυτή είναι η αιτία. Την ίδια περίοδο που έχει παρατηρηθεί αυτό έχουν γίνει επίσης δύο μεγάλες αλλαγές που όλοι αμελούν, η φυσική δραστηριότητα έχει μειωθεί και η μέση θερμιδική πρόσληψη έχει αυξηθεί [8].

3ο Θέμα: Κατανάλωση φυτικών ελαίων και υγεία

Φυτικά Έλαια και Φλεγμονή

Σύμφωνα με τις συγκεκριμένες μελέτες [3,5] υπάρχει ή ουδέτερη συσχέτιση ή λιγότερη φλεγμονή (πράγμα καλό ασφαλώς).

Φυτικά Έλαια και Καρδιαγγειακές Παθήσεις

Και σε αυτήν την περίπτωση βλέπουμε παρόμοιες αλλαγές, άτομα που αντικατέστησαν τα κορεσμένα λιπαρά με πολυακόρεστα έχουν είτε ίδια είτε μικρότερη πιθανότητα εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων [9,10,11].

Φυτικά Έλαια και Μεταβολικά Νοσήματα

Πάλι χρησιμοποιώντας ελεγχόμενες τυχαιοποιημένες δοκιμές ΣΕ ΑΝΘΡΏΠΟΥΣ, η αντικατάσταση κορεσμένων με πολυακόρεστων λιπαρών έδειξε βελτιώσεις στην ευαισθησία στην ινσουλίνη, η οποία μετρήθηκε από τη HOMA-IR (η συγκεκριμένη μέτρηση είναι η πιο αξιόπιστη), είδαν μείωση στην hba1c (γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη) και στη γλυκόζη του αίματος σε νηστεία και επίσης μείωσε το πεπτίδιο C που στην ουσία αφορά έναν 24ωρο δείκτη έκκρισης ινσουλίνης καθώς και φλεγονής [12,13]. Υπάρχουν επίσης ισχυρές αποδείξεις ότι, όταν τα πολυακόρεστα λιπαρά χρησιμοποιούνται στη θέση των κορεσμένων λιπαρών μειώνουν σημαντικά το λίπος στο συκώτι [14].

Επομένως, βλέπουμε ότι η μεταβολική μας υγεία επωφελείται πολύ όταν αντικαθιστώνται τα κορεσμένα με πολυακόρεστα λιπαρά. Κάτι που επίσης γνωρίζουμε είναι ότι η συγκεκριμένη αλλαγή βοηθάει σημαντικά στην μείωση της LDL χοληστερίνης.

Φυτικά Έλαια και Καρκίνος

Γενικότερα δεν δείχνει να υπάρχει ιδιαίτερη αλλαγή στην αντικατάσταση ακόρεστων σε πολυακόρεστων λιπαρών οξέων, ίσως υπάρχει μία ελαφριά κλίση προς θετικές προσαρμογές αναφορικά με την θνησιμότητα από καρκίνο [15]. Αλλά ξανά, το σημείο που πρέπει να δώσουμε σημασία και που πραγματικά έχω κουραστεί να βλέπω ξανά και ξανά, είναι ότι δεν είναι αρνητική η επίδραση τους. Τα αποτέλεσματα της χρήσης ή μάλλον η αντικατάσταση των κορεσμένων λιπαρών με πολυακόρεστων σε όλα τα παραπάνω παραδείγματα που αναφέρθηκαν ήταν ή τα ίδια ή καλύτερα.

Δεν έχεις πειστεί ακόμη;

Η συγκεκριμένη μετά ανάλυση [16] στην οποία συμμετείχαν 500.000 άτομα, έδειξε ότι η αντικατάσταση του βουτύρου με φυτικά έλαια μείωσε τη θνησιμότητα από οποιαδήποτε αιτία.

Επομένως ποιο είναι το τελικό concept της όλης υπόθεσης:

Κορεσμένα ή πολυακόρεστα, είναι λιπαρά και είναι αρκετά θερμιδογόνα, επομένως ναι επηρεάζουν την ανθρώπινη υγεία αναλογικά με τις ποσότητες που καταναλώνονται. Επιπλέον, σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να είναι ένας δείκτης της ποιότητας του φαγητού που καταναλώνεται, μιας και τα περισσότερα τηγανητά φαγητά εκεί έξω είναι τηγανισμένα σε φυτικά έλαια.

Πολλοί ανησυχούν για την οξείδωση των λιπαρών, αλλά η μόνη περίπτωση που μπορεί και πρέπει να έχουμε μία άλφα προσοχή είναι όταν τα λάδια επαναχρησιμοποιούνται πολλές φορές αλλάζοντας θερμοκρασία (δηλαδή αυτό που κάνουν οι περισσότερες γνωστές αλυσίδες εκεί έξω).

Ασφαλώς αυτό που αναφέραμε με το ζέσταμα πάγωμα του λαδιού μπορεί να έχει αρνητικό αντίκτυπο, αλλά στο τέλος της ημέρας καταναλώνεις πάρα πολλές θερμίδες, με αποτέλεσμα την αύξηση του λιπώδη ιστού σου. Ο περρίσειος λιπώδης ιστός από μόνος του εκκρίνει προφλεγμονώδεις ουσίες όπως οι κυτταροκίνες και οι αδιποκίνες που με τη σειρά τους αυξάνουν την γενικότερη φλεγμονή στο σώμα μας.

Επομένως είναι στην πραγματικότητα τα φυτικά έλαια ή είναι το γεγονός ότι είναι σούπερ θερμιδογόνα και εύκολο να φας πολύ πέρα του ορίου; Η απάντηση είναι δική σας..

Επίλογος

Καμία έρευνα που έχει γίνει πάνω σε αυτό το θέμα, η οποία ήταν στην πραγματικότητα ελεγχόμενη τυχαιοποιημένη δοκιμή σε ανθρώπους και αντικατέστησε κορεσμένα με πολυακόρεστα λιπαρά δεν έδειξε αρνητικές επιπτώσεις τελία. Ή οι μετρήσεις ήταν ίδιες ή καλύτερες, και αυτό μας λέει αρκετά. Επομένως τα φυτικά έλαια είναι ασφαλή και υποστηρίζονται από την επιστήμη. Πρέπει να είναι μέρος της διατροφής σας λόγω των καλά τεκμηριωμένων οφελών τους στην υγεία.

Πολλές φορές θέλουμε να περιπλέκουμε να πράγματα και να ρίχνουμε το φταίξιμο εκεί που θέλει η πεποίθηση μας. Δεν είναι τυχαίο που οι άνθρωποι αποφασίζουν με το συναίσθημα και επίσης δεν είναι τυχαίο που η Ελλάδα έχει το δεύτερο χαμηλότερο ποσοστό φυσικής δραστηριότητας στην Ευρώπη, ενώ παράλληλα η μέση ημερήσια θερμιδική πρόσληψη έχει αυξηθεί κατά περίπου 30% τα τελευταία 40 χρόνια.

Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να αναφέρω ότι και εγώ ο ίδιος είχα αυτήν την οπτική, δηλαδή το ότι τα φυτικά έλαια είναι μεγάλο πρόβλημα στην υγεία, ωστόσο αν κάτι ξέρω και προσπαθώ να αλλάξω και στις δικές μου πεποιθήσεις είναι να κρίνω με δεδομένα και όχι με το συναίσθημα γιατί στο τέλος της ημέρας..